Συνάντηση καθηγητών του Προγράμματος "ΤΕΧΝΟΜΑΘΕΙΑ"

Το Σαββατοκύριακο 1 & 2 Δεκεμβρίου 2007, πραγματοποιήθηκε στις εγκαταστάσεις του Ιδρύματος "Κέντρο Διάδοσης Επιστημών και Μουσείο Τεχνολογίας" συνάντηση των καθηγητών Υπευθύνων των Έργων του προγράμματος ΤΕΧΝΟΜΑΘΕΙΑ.

Στο πρόγραμμα, το οποίο θα υλοποιηθεί κατά το σχολικό έτος 2007/2008, συμμετέχουν 80 σχολεία από 30 πόλεις της Χώρας, 150 καθηγητές και 480 μαθητές.

Το Πρόγραμμα ΤΕΧΝΟΜΑΘΕΙΑ έχει ως κύριο στόχο να δώσει στους μαθητές ερεθίσματα και μέσα, ώστε να αναπτύξουν τη δημιουργικότητα, την επινοητικότητα, την ομαδική εργασία, την πρωτοβουλία και να καλλιεργήσουν τις δεξιότητές τους. Συγκεκριμένα χρηματοδοτεί και προσφέρει τη δυνατότητα στις σχολικές ομάδες, να ασχοληθούν με τη σύνταξη μελέτης και την κατασκευή ενός καινοτόμου έργου από το χώρο της τεχνολογίας, των επιστημών ή του τεχνολογικού πολιτισμού και να προβάλλουν τα αποτελέσματα των προσπαθειών τους.

Το Πρόγραμμα υλοποιείται από το "Κέντρο Διάδοσης Επιστημών και Μουσείο Τεχνολογίας", χρηματοδοτείται από το Γ΄ ΚΠΣ και την Πολιτεία, δια της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας και το ΕΠΑν και υποστηρίζεται από ομάδα επιστημόνων, που αποτελούν την Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων, η οποία καλύπτει τις οργανωτικές και επιστημονικές ανάγκες του και παρακολουθεί την πρόοδο των εργασιών των σχολείων.Κατά τη Διημερίδα συζητήθηκαν με τους καθηγητές οι στόχοι και η μεθοδολογία υλοποίησης του έργου τους και παρουσιάστηκαν θέματα που αφορούν τη μέθοδο Διαχείρισης Έργου και τη Δημιουργικότητα και τη Καινοτομία.

Η εκδήλωση ήταν ανοικτή για το ευρύτερο κοινό των εκπαιδευτικών.

Υπεύθυνος του Έργου: Ιωάννης Παπαευσταθίου

Στην εκδήλωση παραγματοποιήθηκε

Παρουσίαση κ.Ηρακλή Γωνιάδη, για το θέμα της Δημιουργικότητας και Καινοτομίας.

Παρουσίαση κ. Αχιλλέα Μπάφα, για το θέμα της Διαχείρισης Έργου.

Πρώτο ραντεβού με ..."έξυπνο σπίτι"

Στις 1-10-07 συναντήσαμε, τον κ. Γιώργο Σαρρή ηλεκτρολόγο Μηχανικό, και βασικό συνεργάτη στην υλοποίηση του προγράμματός μας. Το ραντεβού είχε δοθεί στο σπίτι του γεγονός που θεωρήσαμε ότι είχε καθαρά εθιμοτυπικό χαρακτήρα. Γρήγορα όμως καταλάβαμε ότι είχαμε μπει σε ένα «παράξενο» σπίτι. Τα φώτα άναβαν μόνα τους, η φωτιστική στάθμη τους προσαρμοζόταν αυτόματα κλπ. Είχαμε μπεί σε ένα «έξυπνο σπίτι. Ας το γνωρίσουμε.

Αρχικά μας είπε ότι ο άνθρωπος ξεκίνησε με εγκαταστάσεις που όλοι γνωρίζουμε στα σπίτια μας, όπως οι διακόπτες για να ανάβουμε τους λαμπτήρες, και οι πρίζες για να θέτουμε σε λειτουργία κάποιες ηλεκτρικές συσκευές.
Όμως, είπε, έχουμε φτάσει πια στην εποχή των ηλεκτρονικών υπολογιστών η οποία μας διευκολύνει να χρησιμοποιούμε αυτές τις εγκαταστάσεις εξυπνότερα και ευκολότερα. Π.χ. Για ποιο λόγω να είναι αναμμένο το φως όταν είναι μέρα, για ποιο λόγο εφόσον δεν υπάρχει άνθρωπος σε ένα χώρο να είναι αναμμένο το φως για πιο λόγο εφόσον δεν είναι κάποιος σε ένα σπίτι να είναι η θέρμανση υψηλά. Ή αντίστροφα να ενεργοποιηθούν αυτόματα όλα αυτά όταν μπει κάποιος στο σπίτι. Όλα αυτά έχουν σχέση με την οικονομία και βελτίωση του τρόπου ζωής.
Μας ανέφερε ότι υπάρχουν τρεις κατηγορίες συστημάτων όπως τα BMS (Building Management System) τα οποία είναι προγραμματισμένα εκ των προτέρων και παρακολουθούν κτίρια. Υπάρχουν τα insteps τα οποία μπορεί να τα προγραμματίσει ο καθένας μας καθώς επίσης και τα plc, τα οποία είναι για πιο εξειδικευμένες εργασίες επειδή έχουν μεγάλη ακρίβεια στους χειρισμούς τους.
Το insteps και το logo μπορούν να συνδυαστούν. Αποτελείται από το τροφοδοτικό του και την κύρια μονάδα η οποία διαθέτει εισόδους και εξόδους. Μπορείς νάτο προγραμματίσεις π.χ. σαν απλό χρονοδιακόπτη που θα ανάβει αυτήν την έξοδο στις 8 το πρωί και να κλείνει στις 10. αυτός ο προγραμματισμός είναι τόσο εύκολος αλλά και εξίσου κωμικός αφού για έναν πίκρανα με τρελέ μπορεί να πληρώσει κανείς από 5000$ μέχρι και 10000$ ενώ για ένα logo μπορεί να πληρώσει κανείς μονό 100$
Επίσης μας είπε πως όλες αυτές οι εργασίες που θέλουμε να γίνονται εκτελούνται μέσω ενός τηλεχειριστηρίου το οποίο μας βοηθά π.χ. όταν φεύγουμε από το σπίτι μας να πατάμε ένα κουμπί στο τηλεχειριστήριο και να κλίνουν όλες οι εγκαταστάσεις μέσα στο σπίτι και έτσι να μην χρειάζεται να ανυσηχουμε για το αν υπάρχει κάποιο φως ή κάποια συσκευή σε λειτουργία.
Το μεγάλο πλεονέκτημα του συστήματος είναι η δυνατότητα αλλαγής του προγραμματισμού μέσω του Η/Υ και ενός καλωδίου με το Insteps.Μπορεί να δει και να ελέγχει κανείς όλες τις λειτουργίες από απόσταση. Στο σημείο αυτό ο κος Σαρρής έκανε μια επίδειξη μέσω εντολών στο plc των λειτουργιών φωτισμού του σπιτιού του, συνδέοντας τον υπολογιστή συνδέθηκε με ένα USB καλώδιο στον ηλεκτρικό πίνακα του σπιτιού. Το μεγάλο πλεονέκτημα του ελέγχου των εγκαταστάσεων μέσω Η/Υ, είναι η δυνατότητα απόλυτου ελέγχου των συστημάτων από απόσταση μέσω internet, αλλά και η τηλεειδοποίηση προς τον ιδιοκτήτη ή διαχειριστή του συστήματος για μια ενδεχομένως προβληματική κατάσταση σε κάποιο από αυτά. Μπορεί δηλαδή να ενημερώσει το σύστημα για κάποια παραβίαση, ανεπιθύμητη λειτουργία αντλίας ή διαρροή στις υδραυλικές εγκαταστάσεις, ή εντοπισμό πυρκαγιάς από κάποιο αισθητήρα.
Μια άλλη σημαντική παράμετρος είναι στον εγκαταστάτη ηλεκτρολόγο ο οποίος δεν είναι υποχρεωμένος να κάνει συνδεσμολογίες όπως παλιά μιας και οι εντολές δίνονται με το καλώδιο εντολών μέσω του πίνακα. Το καλώδιο αυτό, είναι ένα απλό διπολικό καλώδιο χαμηλής τάσης 24 volt που κυκλοφορεί σε μια εγκατάσταση από διακόπτη σε διακόπτη. Πάνω στο ίδιο καλώδιο είναι συνδεδεμένα τα μπουτόν παράλληλα μεταξύ τους.. Κάθε διακόπτης πλέον είναι ένας απλός υπολογιστής και στην ουσία σε αυτού του είδους τις εγκαταστάσεις έχουμε ένα δίκτυο υπολογιστών.
Στην συνέχεια έγινε προγραμματισμός ενός plc οικιακού τύπου LOGO μέσω Η/Υ και απλού κυκλώματος με κύκλωμα μπουτόν και φωτιστικών σημείων αφού πρώτα επεξηγήθηκαν τα διάφορα σύμβολα.
Έγινε μια αναφορά στους αισθητήρες που υπάρχουν και από τους οποίους μπορούμε κατάλληλα να επενεργούμε. Ειδικότερα έγινε αναφορά σε μια λειτουργία του instabus η οποία καταγράφει τις ηλεκτρικές κινήσεις των φωτιστικών σημείων του σπιτιού, και ενεργοποιώντας το μπορεί να τις επαναλάβει όταν λείπουμε.
Τέλος έγιναν διάφορα παραδείγματα με τα σενάρια που εφαρμόζονται σε διάφορες οικιακές εγκαταστάσεις και τις τυχόν παρενέργειες από λανθασμένο προγραμματισμό.
Χαρήκαμε πολύ που είχαμε την τιμή να γνωρίσουμε τον κ. Σαρρή και το “παράξενο” σπίτι του το οποίο είναι σίγουρο ότι θα μας βοηθήσει παρά πολύ για την εργασία μας

Βιοκλιματικός σχεδιασμός

Στο σημείο αυτό παραθέτουμε τμήματα από τη συνέντευξη του Γερμανού αρχιτέκτονα Dietmar Riecks ο οποίος μιλάει για τη σημασία του βιοκλιματικού σχεδιασμού στα σύγχρονα κτίρια.

Βιοκλιματικός Σχεδιασμός
Με τον όρο "βιοκλιματικός σχεδιασμός" εννοείται ο υπεύθυνος σχεδιασμός ο οποίος αποσκοπεί στην προστασία του περιβάλλοντος και των φυσικών πόρων. Αυτού του είδους ο σχεδιασμός δεν είναι απόρροια εξειδίκευσης αλλά βασική αντίληψη.
Το ζητούμενο είναι η ανέγερση κτιρίων, λόγου χάριν βιομηχανικών μονάδων, κτιρίων γραφείων, κτιρίων κατοικίας, σχεδιασμένων έτσι ώστε αφενός να καλύπτονται πλήρως οι ενεργειακές τους ανάγκες, αφετέρου στο ετήσιο ισοζύγιο να είναι μηδενική η επιβάρυνση του περιβάλλοντος με εκπομπές βλαβερών για το περιβάλλον αερίων.
Επίσης, η ανέγερση κτιρίων των οποίων οι ενεργειακές ανάγκες στον τομέα της θέρμανσης και της ψύξης να καλύπτονται πλήρως μέσω συστημάτων εκμετάλλευσης των γεωθερμικών ενεργειακών πόρων, όπου η αναγκαία για τις αντλίες θερμότητας ηλεκτρική ενέργεια να παράγεται μέσω φωτοβολταϊκών στοιχείων.
Ακόμη, η ανέγερση κτιρίων στο πλαίσιο του συνήθους κόστους των κατασκευών αλλά με σεβασμό στους περιορισμένους πόρους του φυσικού μας περιβάλλοντος. Αυτό δεν προϋποθέτει εξειδίκευση, αλλά αποτελεί θεμελιώδη παράγοντα μιας αρχιτεκτονικής του σήμερα που δημιουργεί κατασκευές του αύριο, δηλαδή μιας αειφόρου αρχιτεκτονικής. Με άλλα λόγια πρόκειται για μέθοδο ή, αλλιώς, για μια γραμματική σχεδιασμού που επανατοποθετεί τον αρχιτέκτονα σε μια κλασική επαγγελματική θέση, δηλαδή ως αυτόν που συντονίζει μεταξύ τους τις διάφορες ειδικότητες οι οποίες συμμετέχουν στην οικοδόμηση ενός κτιρίου: τον ειδικό στην ενεργειακή τεχνολογία, τον ειδικό στην τεχνολογία του φυσικού φωτισμού, τον στατικό κ.λπ..

Συνέπειες της πετρελαϊκής κρίσης
H πετρελαϊκή κρίση τη δεκαετία του 1970 είχε τεράστιο αντίκτυπο στην κοινωνία της Ομόσπονδης Δημοκρατίας της Γερμανίας η οποία, μετά την περίοδο ανάπτυξης του λεγόμενου οικονομικού θαύματος, ήταν μια κοινωνία ανεξέλεγκτης κατανάλωσης. Πολιτικά κινήματα, κατ' αρχήν εξωκοινοβουλευτικά, εν όψει των νέων προβλημάτων πήραν θέση επιθετική. Σήμερα ωστόσο το ζήτημα της ευθύνης απέναντι στο περιβάλλον αποτελεί συχνά συνιστώσα των βασικών αιτούμενων της γερμανικής κοινωνίας. Το κοινωνικό ενδιαφέρον για αυτά τα θέματα, ο τεχνολογικός προσανατολισμός των παραγωγών δομικών υλικών και η δημόσια απαίτηση παράλληλης ανάπτυξης της έρευνας είχαν επακόλουθο μεγαλύτερα περιθώρια δράσης και για τους αρχιτέκτονες. Νέα ερωτήματα ανοίγουν τον δρόμο για νέες απαντήσεις, για καινοτομίες σε αυτόν τον χώρο.
Το έργο ανακατασκευής και επέκτασης ενός αμπελώνα στη Νότια Γαλλία ηλικίας τριών αιώνων έδωσε την ευκαιρία να δούμε τον σχετικά διαφορετικό τρόπο προσέγγισης αυτών των ζητημάτων από το ένα ευρωπαϊκό κράτος στο άλλο . H υψηλή ποιότητα στον τομέα παραγωγής των επιμέρους οικοδομικών υλικών, αλλά και στον τομέα της επιτόπου συναρμολόγησης, είχε συνέπεια την υλοποίηση του σχεδίου με βάση τις γερμανικές εταιρείες και τη γερμανική τεχνολογία κτιριακών εγκαταστάσεων.

Μπορεί να υπάρξει μια οικολογική αρχιτεκτονική της Δύσης και μια, εξίσου ενδιαφέρουσα, του Τρίτου Κόσμου;

Στον τομέα της έρευνας για τη Γερμανία πολλά ερεθίσματα προέρχονται ασφαλώς από την Εταιρεία Ενεργειακών Συστημάτων Φράουενχοφερ του Φράιμπουργκ. Επίσης οι μελέτες του Τόμας Χέρτσοκ στο Μόναχο παίζουν για τους αρχιτέκτονες ρόλο σκαπανέως.
Το θέμα της υπεύθυνης διαχείρισης των φυσικών πόρων δεν είναι ασφαλώς θέμα που απασχολεί αποκλειστικά τη Γερμανία ή την Ευρώπη. Στον διεθνή διαγωνισμό στον οποίο η Γερμανία διακρίθηκε με το βραβείο «Energyglobe 2003» για τον σχεδιασμό του εργοστασίου Solvis, του μεγαλύτερου ευρωπαϊκού εργοστασίου με μηδενικές εκπομπές, συμμετείχαν περισσότεροι από 1.000 αρχιτέκτονες από όλο τον κόσμο. Ολα αυτά τα σχέδια που συμμετείχαν στον διαγωνισμό απέδειξαν ότι το θέμα της υπεύθυνης στάσης απέναντι στο πρόβλημα των φυσικών πόρων απασχολεί τους ειδικούς ολόκληρου του κόσμου.
Οι δυτικές οικονομίες μάλιστα εμφανίζονται μάλλον πιο ράθυμες, λιγότερο αποφασισμένες να υιοθετήσουν άμεσα εναλλακτικές ενεργειακές στρατηγικές, πιθανόν λόγω συνήθειας, ίσως όμως και επειδή ως σήμερα δεν έχουν καταλάβει πόσο κοστίζει η εξάντληση των συμβατικών πηγών ενέργειας: στα μάτια τους τα «συμπτώματα της ασθένειας» δεν είναι ακόμη αρκετά σοβαρά.
Η σημασία των επιτευγμάτων της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής
H βιοκλιματική αρχιτεκτονική θα πάρει τη θέση που της αξίζει όταν η κοινωνία θα θεωρεί ότι είναι αυτονόητος ο σχεδιασμός κτιρίων «ενεργειακής βελτιστοποίησης», και μάλιστα ανεξάρτητα από τα εκάστοτε τρέχοντα μέτρα που λαμβάνονται για την εξοικονόμηση ενέργειας. Ο σχεδιασμός αυτός, προτείνοντας λύσεις που δεν απαιτούν υπερβολικές επενδύσεις, πρέπει να αποδείξει ότι οι προτάσεις του έχουν θέση στην αγορά. Για παράδειγμα, το εργοστάσιο της εταιρείας Solvis, αλλά και το βιομηχανικό κτίριο της εταιρείας Mannus καθώς και άλλα είδη κτιρίων, παραμένουν πάντοτε στο πλαίσιο των συνηθισμένων δαπανών κατασκευής υπέργειων κτιρίων, στα οποία όμως προβλέπονται έξυπνοι τρόποι εφοδιασμού τους με ενέργεια και μάλιστα από ανανεώσιμες πηγές.
Αρχίζει ο βιοκλιματικός σχεδιασμός και τελειώνει στο κτιριακό αντικείμενο; 'H εμπλέκεται και το φυσικό περιβάλλον στο σύνολό του;
Δεν πρέπει να υπάρχει σύγκρουση. Αρχιτεκτονική σημαίνει κατ' αρχήν ανταπόκριση στον συγκεκριμένο τόπο. Αρχιτεκτονική μορφή σημαίνει πάντοτε ερμηνεία και περαιτέρω ανάπτυξη του τόπου, ερμηνεία και περαιτέρω ανάπτυξη των καθορισμένων από τον κύριο του έργου χρήσεων, και τέλος υλοποίηση που να βασίζεται στα αναγκαία τεχνικά συστήματα και στη μέγιστη δυνατή προστασία των φυσικών πόρων. H ενσωμάτωση καινοτόμων τεχνολογιών αποτελεί προϋπόθεση για τη δημιουργία κτιρίων με προοπτική, κτιρίων που θα διατηρήσουν την αξία τους, και επίσης σημαίνει μια αρχιτεκτονική απάντηση για τον συγκεκριμένο τόπο.

Υπάρχουν τρόποι «οικολογικής αναστύλωσης»;

Το θέμα είναι η γραμματική, η μέθοδος δουλειάς που χαρακτηρίζει τη βιοκλιματική δόμηση. Και αυτή η μέθοδος μπορεί να εφαρμοστεί τόσο στον σχεδιασμό νέων όσο και στην αναβάθμιση υφιστάμενων κτιρίων. Ειδικά στα υπάρχοντα κτίρια προσφέρονται πάντοτε δυνατότητες εξοικονόμησης ενέργειας και μείωσης της εκπομπής αερίων που βλάπτουν το κλίμα. H βελτίωση της θερμοπερατότητας ενός κτιρίου, η ανύψωση των θερμοκρασιών στις εξωτερικές επιφάνειες του κελύφους του, η βελτίωση της αεροστεγανότητάς του σε συνδυασμό με απλά συστήματα εξαερισμού είναι οι παράμετροι και τα κριτήρια που πρέπει να ληφθούν υπόψη ώστε το αποτέλεσμα να είναι αφενός η εξοικονόμηση ενέργειας, αφετέρου η δημιουργία κλίματος θαλπωρής μέσα στο κτίριο. Αυτό ισχύει, φυσικά, τόσο για τα υφιστάμενα όσο και για τα νέα κτίρια.
Επηρεάζουν οι επιταγές της αρχιτεκτονικής έκφρασης κατά τον σχεδιασμό με οικολογικά κριτήρια;
H τελική μορφή είναι απόρροια συνδυασμού της αρχιτεκτονικής ιδέας για τον συγκεκριμένο χώρο και των αναγκαίων τεχνικών συστημάτων, ώστε το τελικό αποτέλεσμα να είναι ένα ευφυές κτίριο. Ο σχεδιασμός που αποσκοπεί στην ενεργειακή βελτιστοποίηση δεν χρησιμοποιεί βέβαια καμία «μορφολογική γλώσσα», αλλά αμφισβητεί εαυτόν συνεχώς, αναζητεί συνεχώς - καθώς στρέφεται διαρκώς προς τις πλέον σύγχρονες τεχνολογίες - τον νέο δρόμο που οδηγεί ακόμη πιο πέρα και ταυτόχρονα, όπως είναι φυσικό, αναζητεί πάντοτε τη νέα, ανάλογη των τεχνολογικών καινοτομιών που υιοθετεί, αρχιτεκτονική έκφραση.
Η ευρύτερη οικολογική οπτική της σύγχρονης αρχιτεκτονικής είναι μια ουτοπία;
H συλλογική αλλαγή νοοτροπίας απαιτεί αλλαγή συνείδησης από εκείνους που παραγγέλλουν την αρχιτεκτονική, από τους πελάτες. Αγοράζοντας ένα τζιπ ανεβαίνεις στην υπόληψη του κόσμου, κάτι που δεν ισχύει ακόμη αν σε ένα κτίριο εφαρμόσεις μέτρα «ενεργειακής βελτιστοποίησης».Οι εταιρείες Solvis και Mannus παίζουν από αυτή την άποψη ρόλο πρωτοπόρου, με συνέπεια η υλοποίηση μιας αειφόρου αρχιτεκτονικής να προωθήσει τα προϊόντα στην αγορά και μάλιστα σε βαθμό διόλου ευκαταφρόνητο. H συνειδητή αντιμετώπιση του περιβάλλοντος γίνεται καθημερινά όλο και περισσότερο αισθητή: στα MME, στις διαφημίσεις καθώς και στον σχεδιασμό. Σε συνδυασμό με την εξέλιξη του κόστους της ενέργειας, εξαιτίας της μη αναστρέψιμης και σαφώς επερχομένης εξάντλησης των συμβατικών πηγών ενέργειας στην παγκόσμια αγορά, το ερώτημα δεν είναι αν οι ευφυείς μας στρατηγικές σχεδιασμού θα είναι ο κανόνας, αλλά πότε θα γίνουν ο κανόνας. Λύσεις που αποφεύγουν την εκπομπή αερίων βλαβερών για το κλίμα και οι οποίες ευνοούν τον εφοδιασμό με ενέργεια προερχόμενη από ανανεώσιμες πηγές, από το νερό, τον αέρα, τη βιομάζα, τον ήλιο και τη γη, στο μέλλον θα είναι προϋπόθεση αξίας και οικονομικής αειφορίας της αρχιτεκτονικής.

ΠΗΓΗ: Το ΒΗΜΑ onLine

Κτίρια και Ενέργεια

Τα κτίρια, κατά την ανέγερσή τους και κατά τη λειτουργία τους (κατά τη διάρκεια, δηλαδή, της ωφέλιμης ζωή τους) ευθύνονται για το 45 - 50% της κατανάλωσης ενέργειας και επομένως, κατά το ίδιο ποσοστό, των εκλύσεων στο περιβάλλον του διοξειδίου του άνθρακα που ευθύνεται για το φαινόμενο του θερμοκηπίου.
Οι πιο πάνω αριθμοί δημιούργησαν την ανάγκη για δόμηση με εξασφάλιση της αειφορίας/βιωσιμότητας. Ο σχεδιασμός που προνοεί για την αειφορία/βιωσιμότητα ονομάζεται βιοκλιματικός. Η αειφόρος δόμηση ενδιαφέρει εμάς στην ΑΤΗΚ, λόγω της υψηλής κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας. Ενδιαφέρει όμως και τον καθένα μας ξεχωριστά, όταν μπαίνουμε στη διαδικασία ανέγερσης της ιδιόκτητης κατοικίας μας.
Αειφορία και βιοκλιματικός σχεδιασμόςΟι στόχοι του βιοκλιματικού σχεδιασμού είναι η εκμετάλλευση φυσικών, ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και η ελαχιστοποίηση ενεργειακών απωλειών, με ταυτόχρονη εξασφάλιση συνθηκών άνεσης και υψηλής περιβαλλοντικής ποιότητας εντός του κτιρίου.
Σε σχέση με τη χρήση φυσικών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, το κτίριο πρέπει να καταφέρνει να λειτουργεί με τρεις τρόπους: (α) ως φυσικός ηλιακός συλλέκτης, να μπορεί δηλαδή να συλλέγει και να μεταφέρει εντός την ηλιακή ενέργεια για θέρμανση, (β) ως αποθήκη ενέργειας, να μπορεί δηλαδή να αποθηκεύει την ενέργεια που συλλέγεται και να την αποδίδει στο χώρο, όταν η θερμοκρασία είναι χαμηλότερη και τέλος (γ) ως παγίδα θερμότητας, ώστε η θερμότητα να παραμένει εντός του χώρου.
Για τις ενεργειακές απώλειες, κυριότερος ένοχος είναι ο ψυχρός αέρας και η διέλευσή του μέσα στο κτίριο. Από την άλλη, η ροή του αέρα το καλοκαίρι προκαλεί δροσισμό και μειώνει τις ανάγκες κλιματισμού. Επομένως, ο αέρας είναι μια παράμετρος που πρέπει επίσης να τυγχάνει διαχείρισης κατά το σχεδιασμό. Πιο κάτω δίνονται περισσότερες λεπτομέρειες.
Χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειαςΟ ήλιος, ιδιαίτερα στην Κύπρο, είναι αρκετός για να ικανοποιήσει τις περισσότερες θερμαντικές ανάγκες μεταξύ των ωρών 09:00 - 15:00. Για να λειτουργεί το κτίριο ως φυσικός ηλιακός συλλέκτης, να μπορεί δηλαδή να εκμεταλλεύεται στο έπακρον τον ηλιασμό, πρέπει να διασφαλίζονται οι ακόλουθες προϋποθέσεις:
Σωστός προσανατολισμός-χωροθέτηση του κτιρίου στο οικόπεδο. Για το σωστό προσανατολισμό χρησιμοποιούνται οι ηλιακοί χάρτες, που δείχνουν (ανάλογα με το γεωγραφικό πλάτος της περιοχής) τη θέση του ήλιου (γωνιά ύψους και αζιμούθιο). Για το γεωγραφικό πλάτος της Κύπρου, πιο αποδοτικά κτίρια είναι αυτά που έχουν ορθογώνιο σχήμα, με σχέση πλευρών περίπου 1,6:1, με το μεγάλο μήκος να βλέπει το νότο.
Μέγεθος ανοιγμάτων. Με βάση και τα πιο πάνω, το κτίριο είναι πιο αποδοτικό όταν έχει μεγάλα παράθυρα, τα οποία φέρουν κινητά σκίαστρα (για προστασία το καλοκαίρι) στο νότο, μεσαίου μεγέθους ανοίγματα στα ανατολικά και δυτικά και μικρά ανοίγματα στο βορρά. Επειδή το γυαλί έχει απώλειες θερμικής ενέργειας, έχει διαπιστωθεί ότι όταν χρησιμοποιείται διπλό τζάμι, τότε τα ανοίγματα έχουν θερμικά κέρδη κατά 23% μεγαλύτερα από τις θερμικές ζημιές κατά το χειμώνα. Αν στα παράθυρα υπάρχει και μόνωση, τότε το θερμικό ισοζύγιο είναι 50% όφελος.
Λειτουργική διάρθρωση των χώρων. Επειδή στην περιοχή μας οι βοριάδες φέρνουν τον κρύο αέρα, τότε συνιστάται όπως στη νότια πλευρά τοποθετούνται οι πιο κοινόχρηστοι χώροι, οι οποίοι θα επωφελούνται από τον ήλιο, ενώ στο βορρά οι λιγότερο χρησιμοποιήσιμοι χώροι (αποθήκες, αποχωρητήρια κ.τ.λ.), που θα λειτουργούν ως χώροι ανά-σχεσης θερμικών απωλειών. Επιπλέον, στη νότια πλευρά μπορούν να χρησιμοποιηθούν χώροι δέσμευσης της ηλιακής ενέργειας, όπως βεράντες και θερμοκήπια.
Για να μπορεί να λειτουργεί το κτίριο ως αποθήκη θερμότητας, να μπορεί δηλαδή να αποθηκεύει στα δομικά του στοιχεία θερμότητα που θα αποδίδει στον εσωτερικό χώρο κατά τη διάρκεια της νύκτας, πρέπει να χρησιμοποιούνται υλικά με μεγάλη μάζα και θερμοχωρητικότητα (βαρετοί τοίχοι από μπετόν ή τούβλα). Αυτή η ιδιότητα είναι χρήσιμη για το χειμώνα όπου η νύκτα είναι κρύα και έτσι η θερμότητα που αποθηκεύεται το μεσημέρι αποδίδεται τη νύκτα. Είναι όμως και χρήσιμη το καλοκαίρι, όπου η μεγάλη θερμότητα που συλλέγεται το μεσημέρι δεν αποδίδεται στο χώρο την ώρα αυτή, αλλά αργότερα που αρχίζουν να πνέουν πιο δροσεροί άνεμοι και έτσι αποφεύγεται η υπερθέρμανση του κτιρίου και η ανάγκη για κλιματιστικές συσκευές.
Το τρίτο που θέλουμε για το κτίριο είναι να λειτουργεί ως παγίδα θερμότητας. Δηλαδή, η θερμότητα που εισέρχεται στο κτίριο να παγιδεύεται και να μη φεύγει προς το περιβάλλον. Αυτό εξασφαλίζεται με τη θερμομόνωση στην εξωτερική επιφάνεια του κελύφους (τοίχοι, οροφή).
Μείωση απωλειών ενέργειαςΟι απώλειες ενός κτιρίου γίνονται μέσω του κελύφους του - τοίχοι, πάτωμα, οροφή (οπότε βοηθά η θερμομόνωση) και με την κίνηση του αέρα μέσα από τους αρμούς των κουφωμάτων ή από ανοικτά παράθυρα. Για το δεύτερο πρόβλημα τα μέτρα που μπορούν να ληφθούν είναι η καλή στεγάνωση των αρμών, η μείωση του μεγέθους των παραθύρων στη βορεινή πλευρά που είναι εκτεθειμένη στους ψυχρούς ανέμους και η τοποθέτηση βλάστησης ή δέντρων στη βόρεια πλευρά για εκτροπή των βοριάδων.
Ψύξη του κτιρίου κατά τους καλοκαιρινούς μήνες Η ψύξη του κτιρίου κατά τους καλοκαιρινούς μήνες μπορεί να εξασφαλιστεί με τη σκίαση των ανοιγμάτων, τον αερισμό και τη θερμική αδράνεια του κτιρίου. Για τη θερμική αδράνεια γίνεται αναφορά πιο πάνω και είναι η ικανότητα του κελύφους να αποθηκεύει την υπερβολική θερμότητα του μεσημεριού και να την αποδίδει αργότερα με χρονική υστέρηση.
Η σκίαση των νότιων παραθύρων πρέπει να γίνεται με οριζόντια, κατά προτίμηση κινητά σκίαστρα, ενώ των ανατολικών και δυτικών με κάθετα σκίαστρα. Για νοτιοανατολικό ή νοτιοδυτικό άνοιγμα, τα σκίαστρα πρέπει να έχουν μορφή εσχάρας.
Ο αερισμός, εκτός από δροσισμό, προσφέρει επίσης και καλή ποιότητα στον αέρα εντός του κτιρίου. Οι δροσερές αύρες έχουν συνήθως νότια ή νοτιοανατολική κατεύθυνση, εξαρτάται βέβαια από το ανάγλυφο του περιβάλλοντος χώρου. Η θέση των ανοιγμάτων και η θέση των τοίχων επηρεάζει τον τρόπο που κατευθύνεται ο αέρας εντός του κτιρίου και επηρεάζει την ταχύτητά του. Π.χ. καλός αερισμός επιτυγχάνεται αν υπάρχουν ανοίγματα σε αντιμέτωπους τοίχους και τα ανοίγματα είναι ίσου μεγέθους, αλλά όχι στο ίδιο ύψος, ή υπάρχουν καμινάδες για αερισμό στην οροφή.

ΠΗΓΗ: Το ΒΗΜΑ onLine